“Düşüncələrim: Yaradılışımız. Səbəb  və  məqsəd”, “Dinə - imana  gedən  yol”, “Dəhnamə” poemasında Ş.İ.Xətainin sufi görüşləri”, “Allaha tapınan söz adamı”, “Etik   və  estetik  tərbiyə humanizm  prinsipləridir”, “Gecikmiş  fəryad”, “Kəşf  olunmamış   insan”, “Yenə   susacaqsan?”, “Yarımçıq  qalmış   ömür”, “Ömür  payım” ... Sadaladıqlarım sövet dönəminin təbirincə desək, “əyalət ziyalısı” (hərçənd ki, elmi-texniki tərəqqinin sürətlə inkişaf etdiyi, məişətdən tutmuş cəmiyyətin bütün sferasında texnoloji nailiyyətin nüfuz etdiyi çağdaş zamanda bu ifadə artıq öz mahiyyətini, leksik mənasını təsbit etməməkdədir) uzun illərin təcrübəsinə malik fililoq-pedaqoq,  kənd müəllimi, ruhaniyyət məqamında olan bir el ağsaqqalı Bəylər Nəsirlinin  “Orxan” NPM - də çap olunmuş (2021)  “Söz də bir yadigardı”  ilk kitabına daxil olan  sərlövhələrdən iqtibasdır.  Kitabda eləcə də duyğu çələngi olan bir neçə şeir də  yer almışdır. 

Kitabın redakror və ön söz müəllifi olaraq bəri başdan deyim ki, Bəylər müəllimin işıqlı düşüncələri məna çaları ilə çeşidli olmaqla bərabər mütəhərrikdir və  insanın özünüdərki çözən mətləblərlə bağlı qa­v­ra­yışlardan keçir; bu tendensiya milli təfəkkür qaynaqlarına dayaqlanır.

 Bəylər Nəsirlini oxuduqca, yaradıcılığı dünya poeziyasının nadir incilərindən olan müqtədir şair  Məhəmməd Füzulinin “Kim nə miqdar olsa, əhlin eylər ol miqdar söz” deyimi yaddaşımda yarpaqlanır. Axı Bəylər müəllim ərklə, şəstlə Ulu Sözə üz tutub! O söz ki, onu əzəldə xəlq olan ilk mələk məqamında görürük. O məqam ki, teoloji baxışlara görə, Yaranış Yaradanın “Ol” sözündən var olub. Elə bu məqamın işığındaca deyirəm:

Səcdə etdiyimiz Mütləq Yaradan,

 Söz ilə dünyanı var etdi yoxdan.

 Sözün cazibəsi ayrılmır ruhdan,

 Əzəldə xəlq olan ilk mələklərdir.

Əkilən torpaqtək söz də göyərər,

Toxunma sözə ki,Tanrı diksinər,

İlahi sevgiylə söz əzizlənər,

Sevgilər beşiyi saf ürəklərdir. 

Allah kəlamında deyilir: “And olsun qələmə və yazıya”(Qurani-Kərim, Qələm surəsi). Məslək-məramına xaliqə məhəbbət, xilqətə mərhəmət ruhu hopmuş Bəylər  müəllimin Ulu Sözə üz tutması da  düşünürəm ki, elə bu məqamdan qaynaqlanır. 

Bəlli bir həqiqətdir ki, əxlaqi gözəllik və mənəvi təmizliyi özündə ehtiva edən bədii təfəkkür örnəklərinə mənəvi aləmi zənginləşdirmək baxımından hər zaman ehtiyac duyulur. Cəmiyyətin sağlam ruhda   tərəqqisi, inkişafı həm də insanların mənəviyyatca, əxlaqca kamilliyindən, cəmiyyət qarşısında özünün ictimai borcunu şüurlu olaraq dərk etməsindən asılıdır. Təbii ki, əxlaq insanların dünyabaxışı, əqidə və inamı ilə sıx bağlıdır. Bu baxımdan Bəylər Nəsirlinin düşüncələrinin  çağırış motivli təlqinləri diqqət çəkir. 

Bəylər müəllim öz düşüncülərini teoloji, dəruni, fəlsəfi, memuar, didaktik, poetik, pedaqoji, bədii libasda təqdim edir və uğurlu da alınır. Bu uğura təməl isə şübhəsiz ki, onun dərin savadı, böyük təcrübəsi, həsas qəlbi, analitik  təfəkkürü, mütəhərrik idrakı, özünə inamı və ən əsası insanlığa, Tanrıya sevgisidir.

Qəlbində Tanrı işığı olan bir söz adamının dünyanı ruhani duyumu, mənəvi dəyərlərin  işığında islama söykənən inanc qaynaqlarına üz tutması sərgilənib bu işıqlı düşüncələrdə.

Bəylər Nəsirlini oxuduqca, mövzudan-movzuya keçid etdikcə düşüncələr Söz havasatında nəfəs dolusu ruhumu oxşayır. Müəllifin səsini  eşidir, nəfəsini duyuram. Bu səs, bu nəfəs ayrı bir məqamda, ayrı bir halda - halətdədir, düşünürəm.  Axı Bəylər müəllim tələbə yoldaşım, xarakter - xasiyyətinə bələd olduğum insandır. Amma bu düşüncələr ruh yaxınlığı ilə məhrəmdir... Sən demə  yaz havasatı, qış havasatı, dağ havasatı, aran havasatı kimi bir söz havasatı da var imiş. Bu dəfə dostum Bəylər müəllimi mənimlə tanış  edən söz havasatı oldu. 

Bəylər müəllim aran havasatında dünyaya goz açıb, boya-başa çatıb. Görünür xislətindəki istiqanlılıq da bu qatdan  qaynaqlanır. Təbiətindəki duruluq, saflıq da ki dag havasatı ilə ahəngdardır. Xislətindəki aran - dağ havasatından başqa onun   bir söz havasatı da ruhundan nəsimitək mehlənir və mehrlənir. 

Böyük mütəfəkkir Ərəstunun (Aristotel) “Poetika“ əsərində belə bir fikri var: “Həyəcanlanmayan həyəcanlandıra bilməz”. Zaman-zaman öz sanbal və dəyəri ilə qədimliyi qədərincə müasir səslənən filosofun bu həqiqətinə Bəylər müəllimin söz havasatında  bir daha əmin oldum...

     Bəylər müəllimin sözünün işığına bələndikcə, sözünə bələd olduqca, söz havasatında nəfəs dərdikcə belə qənaətə gəlmək olur ki, Tanrı sevgisiylə döyünən qəlbin səsindən doğulan sözlə baş-başasan. Bu, bir  Söz məqamına gedən yoldur. Ariflərin təbirincə, yol  gedənindir!..

             Uğurlar diləyirəm, Bəylər müəllim!

                                      TAPDIQ ƏLİBƏYLİ, şair-publisist,

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, 

Prezident təqaüdçüsü.