ABŞ-da prezidentliyə namizədlər Kamala Harris və Donald Tramp arasında ilk debat keçirilib. ABŞ-ın keçmiş prezidenti və indiki vitse-prezidenti bir sıra daxili siyasi məsələləri, eyni zamanda Ukrayna da daxil olmaqla, xarici siyasəti də müzakirə ediblər.
     Qaynarinfo ABŞ prezidentliyinə namizədlərin debatlardakı əsas bəyanatlarını təqdim edir:

     90 dəqiqə davam etməli olan debat bir qədər uzanıb, xüsusilə də Trampın uzun-uzadı cavablarına görə. CNN-in hesablamalarına görə, keçmiş prezident ümumilikdə 43 dəqiqə, rəqibi isə 37,5 dəqiqə danışıb.

     Ümumiyyətlə, müzakirələrdə xarici siyasət mövzularından çox iqtisadiyyat, miqrantlarla bağlı problemlər, abortların qadağan edilməsi, demokratiyanın qorunması və hakimiyyətin sülh yolu ilə ötürülməsi, tibb və s. kimi daxili siyasət məsələləri müzakirə olunub. Bununla belə, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi, İsraillə HƏMAS arasındakı münaqişə də öz yerini tapıb.

     Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi
     Prezidentliyə namizədlər Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü məsələsinə yalnız bir saatlıq debatdan sonra gəlsələr də, onun müzakirəsi emosional olub.

     Tramp prezident olsaydı, Rusiyanın Ukraynaya hücum etməyəcəyi ilə bağlı bəyanatlarını təkrarlayıb, lakin o, moderatorun Kiyevin müharibədə qalib gəlməsini istəyib-istəmədiyi ilə bağlı sualından yayınıb.

     "Mən müharibənin dayandırılmasını, həyatları xilas etmək istəyirəm, çünki milyonlarla insanlar ölür, rea rəqəmlər sizin əldə etdiyinizdən qat-qat çoxdur, bunlar saxta rəqəmlərdir", deyə ABŞ-ın keçmiş prezidenti deyib.

     Tramp moderatorun tələbi ilə də "sülh planını" açıqlamayıb, o, yalnız Ukrayna və Rusiya liderlərinə zəng edəcəyini və onun sözlərinə görə, bundan sonra müharibənin bitəcəyini söyləyib.

     Bunu şərh edən Harris Trampı diktatorlarla flört etməkdə günahlandırıb. Həmçinin Trampın "24 saat ərzində təslim olacağını" və "Putinin Kiyevdə oturaraq Avropaya daha çox baxacağını" deyib.

     "Siz bir diktatorla dost olduğunuzu düşünürsünüz, amma o, sizi naharda yeyərdi", deyə ABŞ-ın vitse-prezidenti bildirib.

     İsrail və HƏMAS arasında qarşıdurma
     Keçən ilin oktyabrında Qəzza zolağında İsrail və HƏMAS yaraqlıları arasında yaranan münaqişədən danışan Tramp yenə də öz şablon ifadələrini təkrarlayaraq, ABŞ prezidenti olsaydı, müharibənin heç başlamayacağını bildirib. O, həmçinin vurğulayıb ki, İsrail "başladığını bitirməli", "bu işi tez həll etməli" və ABŞ "İsrailə işi bitirməsinə icazə verməlidir".

     Harris öz növbəsində, Co Bayden administrasiyasının ABŞ-ın İsrailə "dəmir dəstəyi" və "sarsılmaz öhdəliyi" ilə bağlı mövqeyini təkrarlayib və ölkənin özünü müdafiə etmək hüququna malik olduğunu vurğulayıb, lakin bunu necə edəcəyinin vacib olduğunu söyləyib. Bu mənada o, Qəzza zolağında baş verən humanitar böhranı və döyüşlər nəticəsində mülki şəxslərin həlak olduğunu xatırladıb.

    
"Biz bilirik ki, bu müharibə başa çatmalıdır. Bu, dərhal başa çatmalıdır,  atəşkəsə və girovların azad edilməsinə ehtiyacımız var. Buna görə də, biz gecə-gündüz bunun üzərində işləməyə davam edəcəyik" , o, münaqişənin "iki dövlətli" həllinə tərəfdar olduğunu da əlavə edib.

     Tramp və Orban
     Müzakirələr zamanı Harris Trampı bir çox dünya liderləri tərəfindən "gülüş obyektinə" çevrildiyini bildirib və onun sözlərinə görə, bəzi hərbi liderlər eks-prezidenti "rüsvayçı" adlandırırlar.

     Cavabında Tramp ABŞ-ın hazırkı prezidenti Co Baydenin diktator adlandırdığı Macarıstanın rəhbəri Viktor Orban tərəfindən necə tərifləndiyini xatırladıb. Eks-prezident iddia edib ki, Orban seçkidə qalib gələcəyi təqdirdə Rusiya və Çin Trampdan qorxacağını deyib.

     "Bax, bunu Viktor Orban deyib. O deyib ki, ən hörmətli və ən qorxulu adam Donald Trampdır", deyə o əlavə edib və Orbanı "ən hörmətli insanlardan biri" adlandırıb.

     2020-ci il seçkiləri və hakimiyyətin sülh yolu ilə ötürülməsi
     Tramp 2020-ci il prezident seçkilərində Co Baydenin qalib gəldiyini etiraf etməkdən imtina etməyə davam edir və əksini irəli sürə biləcək bütün əvvəlki bəyanatları geri götürüb.

     "Bunu mən demişəm? Bu sarkazmla deyilib", deyə Tramp bildirib və əlavə edib ki, Bayden deyil, onun qalib gəldiyinə dair çoxlu dəlil var.

     Bundan əlavə, Tramp 2021-ci il yanvarın 6-da "oğurlanmış” seçki ilə bağlı bəyanatlarından və ABŞ Konqresinə getmək çağırışından sonra baş vermiş Kapitoliyə hücuma görə məsuliyyəti öz üzərinə götürməkdən imtina edib. Tramp deyib ki, ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasının o zamankı spikeri Nensi Pelosi təhlükəsizliyə cavabdeh olmalı idi.

     Bu hadisələri şərh edən Harris "səhifəni çevirməyə" və "geri qayıtmamağa" çağırıb.

     "Gəlin gələcəyə doğru yol təyin edək və keçmişə qayıtmayaq", deyə o vurğulayıb.

     Miqrasiya məsələləri
     Miqrant məsələlərindən danışan Tramp, Bayden-Harris administrasiyasını vəzifədə olduqları müddətdə on milyonlarla miqrantı ABŞ-a gətirdiyinə görə tənqid edib. O, həmçinin sosial şəbəkələrdə Sprinqfild şəhərində haitili miqrantların yemək üçün ev pişiklərini və itlərini qaçırması ilə bağlı uydurma narrativlərini xatırladıb.

     Ümumiyyətlə, miqrantlar məsələsində Tramp uydurmalara və manipulyasiyalar istinad edib, Harris isə ona ABŞ Konqresində demokratlar və respublikaçıların ABŞ-Meksika sərhədində nəzarəti gücləndirmək üçün kompromis qanunu hazırladığını, lakin onun təsdiqinin bir qrup "Trampçı" tərəfindən qarşısını alındığını xatırladıb.

     Nizami Bağırov