Bakı şəhərində yerləşən bəzi binalarda Mənzil-Tikinti Kooperativləri (MTK) soyğunçuluq edirlər. 
Belə ki, binanın girişində vətəndaşlardan pul tələb edən elan yerləşdirilir.
Səbəb kimi isə işıqlar sönərkən liftlərin işləməsi və suyun gəlməsi üçün binaya generator alınması göstərilir.
MTK-lar bunun üçün mənzil sakinlərindən 100 manat “köməklik” istəyirlər. 

Nərimanov rayonu, Ceyhun Hacıbəyli, 24 ünvanında yaşayan sakinlər bildiriblər ki, həmin pul kommunal xərclərə görə ödənilən vəsaitdən əlavə istənilir. 
Bəs MTK-lar sakinlərdən bu cür ödənişi tələb edə bilərmi?
Ölkədəki qiymətləndirmə şirkətlərindən birinin rəhbəri olan Vüsal Məstəliyevin sözlərinə görə, bəzi şəraitlərdən istifadə edərək MTK-lar müxtəlif vasitələrlə mənzil sahiblərindən əlavə ödənişlər almağa can atırlar:
“Bu ödənişlərdən kənarlaşan mənzil sahiblərini isə enerjinin, suyun verilməməsi ilə hədələyirlər. Mənzil sahibi isə çıxılmaz vəziyyətdə qalaraq, loru dildə desək, komendantın çaldığı hava ilə oynayırlar. Binada liftin, qapının, şlaqbaumun qırılması və ya bina üçün zəruri olan şeylərin alınması üçün mənzil sahiblərindən əlavə ödənişlər tələb edirlər. Bu, özbaşınalıqdır. Halbuki mənzil sahibləri müvafiq MTK-dan mənzil alarkən, hər ay bəzi ehtiyacların ödənilməsi üçün hər kvadrat metrə görə müəyyən ödənişlər alırlar. 
Bəzi MTK-lar isə ödənişləri kvadratmetrə görə yox, aylıq təyin edilən vəsaitə görə alırlar. Hər ay mənzil sahibləri tərəfindən ödənilən vəsaitlər isə təmizliyin qorunmasına, liftlərin fasiləsiz işləməsinə, bina üçün çalışan şəxslərin məvacibinə və sair zəruri işlərə görə ödənilməlidir. Əgər mülkiyyətçilər tələb edərsə, MTK-lar həmin ödənişlərin hesabatını onlara təqdim etməlidirlər”.

O qeyd edib ki, bütün bu istismarçılığın qarşısını almaq üçün Mənzil Mülkiyyətçilərinin Müştərək Cəmiyyəti yaradılmalı və MTK binanı MMMC-yə təhvil verməlidir.
Hüquqşünas Cavid Babayev bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Mənzil Məcəlləsinin tələbinə əsasən, kooperativ binanın tikintisi və ya yenidən qurulması tam başa çatdıqdan və həmin binada mövcud olan yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin ümumi sayının əlli faizindən çoxuna mülkiyyət hüququ verilir:
“Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi və digər qanunları ilə müəyyən olunmuş qaydada mənzil-tikinti kooperativinin üzvlərinə keçdikdən sonra bir ay ərzində mənzil-tikinti kooperativinin qanunla müəyyən olunmuş qaydada ləğv olunmalı, mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətinə çevrilməli və ya idarəedici təşkilat tərəfindən idarə olunmalıdır. Qeyd edilən məsələlərin icra edilməməsinə görə, İnzibati xətalar Məcəlləsinin 393-1.1-ci maddəsinə əsasən, vəzifəli şəxslər iki min manat məbləğində, hüquqi şəxslər beş min manat məbləğində cərimə edilirlər”.
O vurğulayıb ki, binanın sahə mülkiyyətçiləri tərəfindən bilavasitə idarə edilmə, mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyəti və ya ixtisaslaşmış istehlak kooperativi tərəfindən idarə edilmə, idarəedici təşkilat tərəfindən idarə edilmə kimi üsullardan birini seçməyə çoxmənzilli binanın sahə mülkiyyətçilərinin borcudur:
“Binanın idarə edilməsi üsulu binanın sahə mülkiyyətçilərinin ümumi yığıncağında seçilir. Müqavilə ilə müəyyən olunan binanın idarəedilməsi, tərəflər arasında qabaqcadan razılaşdırılmalıdır. Burada göstəriləcək xidmətlərin siyahısı, xüsusən də təhlükəsizlik, yanğınsöndürmə avadanlıqları, tullantı xərcləri, liftin istismarı ilə bağlı xərclər, müqavilənin digər şərtləri və müddəti barədə qarşılıqlı razılıq əks olunmalıdır.
Tərəflər arasında qabaqcadan şərtlərin razılaşdırılması müəyyən olunmadıqda, idarəedici təşkilat gələcəkdə, qeyri adi təklif, elan və xahişlər ilə, sahə mülkiyyətçilərinin iradəsinə zidd şəkildə çıxış edə bilir. Təcrübədə belə faktlara tez-tez rast gəlinir. İdarəedici təşkilatların öz səlahiyyətlərindən sui-istifadə edərək, liftlərin öz mənafeləri üçün söndürməsi sahə mülkiyyətçilərinin hüquqlarını məhdudlaşdırmış olur və heç bir normativ hüquqi akta əsaslanmır.

Dövlət və ictimai mənzil fondu evlərində yerləşən yaşayış sahəsindən istifadə haqqının və özəlləşdirilmiş mənzillərin mülkiyyətçilərinə evlərin saxlanılması üçün xidmət haqqının məbləği qanun layihəsinə cari iqtisadi vəziyyətə uyğun yenidən baxılması, tariflərin vahid şəkildə müəyyən olunması məqsədə müvafiq olacaq”.
Son zamanlar idarə edilmə formalarının birindən olan, Mənzil Mülkiyyətçilərinin Müştərək Cəmiyyəti (MMMC) vətəndaşlar arasında böyük maraq yaradıb. 
Hüquqşünas deyir ki, Mənzil Məcəlləsinin 119.2-ci maddəsinə əsasən, Mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyəti qeyri-kommersiya təşkilatı olan hüquqi şəxsdir və onun əsas məqsədi mənfəət götürmək və əldə olunan mənfəəti iştirakçıları arasında bölüşdürmək deyil:
“MMMC-nin iştirakçıları, özləri idarə edilmə ilə bağlı xərcləri müəyyən edir, maliyyə hesabatlarını izləyir, təyin olunmuş idarəçinin səlahiyyətlərinə nəzarət edir, hesabatları alır gələcəkdə yarana biləcək hər hansı böyük xərclə bağlı müzakirələrdə iştirak etmək hüququnu özündə saxlayır”.
Əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev deyir ki, ölkəmizdə yeni tikili binalarla bağlı idarəetmələr müxtəlif formada aparılır:
“Bakı, Sumqayıt və Abşeron ərazilərində kommunal xərclər hər kvadratmetrə görə 20 qəpikdən iki manata kimi dəyişir. Bəzi binalarda yığılan pullar binanın idarəolunmasına bəs etməsə də, bir çox binalarda yığılan vəsaitin həcmi çox, xərclənən isə az olur. Hazırda Bakı, Sumqayıt və Abşeron ərazilərində 2000-dən artıq çoxmənzilli yaşayış binası var. Onların böyük hissəsinin yaşı 10 ili ötür.
Zaman keçdikcə həmin binalarda xərclər artır. Buna yeni liftlər, dam örtüyün dəyişdirilməsi və sair xərclər daxildir. Qanunvericilikdə bina tikilib təhvil verildikdən sonra sakinlər MMMC qurmalı və idarəetməni təşkil etməlidirlər. Təbii ki, bu sakinlər tərəfindən aparılırsa, kommunal pulu az, xidmət yüksək olar. Çünki sərf edilən xərclərə nəzarət oluna bilər”.

Onun sözlərinə görə, çoxmənzilli binalarda yığılan pullardan əlavə büdcə formalaşdırılmalıdır:
“Gələcəkdə nəsə olanda pul büdcədən ödənilsin. Təəssüflər olsun ki, çox az MTK-da bu formada idarəetmə var. Sakinlər tərəfindən binaların idarəolunması ilə bağlı maarifləndirmə aparılmalı, inzibatçı seçilərkən müəyyən kurslar keçməlidir.
Daşınmaz əmlakların satış qiymətləri bahadır. Binaların görünüşü dağılırsa, həyətində natamamlıq olursa, oradakı mənzilin bazar dəyəri normal qiymətlərdən aşağı olur. Yəni, alıcı köhnə binalara kapital yatırmaq istəmir. Eyni zamanda, binaların qorunması və xərclərin istifadə olunması vətəndaşların kapitallarını da dəyərdə saxlayır. Yeni yaşayış massivlərinin idarəetməsi ilə bağlı qurum yaranarsa, yığılan kommunalın ödənişini aşağı salar, keyfiyyəti də yüksək olar”.
İlhamə Əbülfət